Hani bir söz vardır ya “ Bir umuttur yaşatan insanı”. İşte bir umut , bir hayal düşer aklınıza bir gün. Aradan yıllar geçer siz bile bazen unutursunuz bu hayali . Aslında hiçbir yere gitmemiş aklınızın bir köşesinde duruyordur. Doğduğu büyüdüğü köye bir kültür merkezi kurmak sanatçı Hüsamettin Koçan’ın bir hayali idi. O bu hayalini hiç unutmadı ve yaşadığı birçok zorluğa rağmen 2010 yılında doğduğu büyüdüğü köyde Baksı Müzesini açtı. Ve müze 2014 yılında Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Bilim,Kültür ve Eğitim Komitesi’nden Avrupa Konseyi Müze Ödülü’nü aldı. Bu ödül 1977 yılından beri Avrupa kültür mirasına yaptıkları değerli çalışmalardan dolayı müzelere verilen prestijli bir ödül.
Bu yazım da duyduğumdan beri görülecekler listemde yer alan Baksı Müzesi ve hayallerinin peşinden koşan sanatçı Hüsamettin Koçan hakkında bahsetmek istiyorum.
Hüsamettin Koçan
Gurbetçi bir babanın çocuğu olan Hüsamettin Koçan ve ailesi babalarını iki sene bir görebilirlermiş. Babası çocuklarının okumasını çok istemiş ve çocuklarını zorla okula yollamış. Hüsamettin Koçan babasının istediği üzerine İstanbul’a mühendislik okumak için gelmiş fakat Marmara Teknik’te okurken Güzel Sanatlar Okulunun sınavlarına girip kazanmış. Babası da “ Tamam, sen böyle istiyorsan hayat senin” deyip oğlunun önünü açmış.
Sanatın belli merkezlerde kalmasına karşı olan sanatçı hayatı boyunca sanatı merkezin dışına götürmek için çeşitli çalışmalar yapmış. Sanat tırı ve sanat çadırlarıyla sanatı Anadoluya götürmüş. Alanya Selçuklu Tersanesi’nde, Çankırı Tuz Madeni’nde sergiler açan sanatçı önemli ve büyük kişisel sergileri hep Anadolu’da açmıştır. İnsan neredeyse sanat oraya ulaşmalı ilkesiyle de göç veren köyüne istihdamı yaratmak , gelenekten yola çıkıp çağdaşlıkta bütünleşmek için Baksı Müzesini kurmaya karar vermiştir.
Baksı Müzesi
Eski ismiyle Baksı yeni ismiyle Bayraktar köyünde yer alan müze Bayburt’tan 45 kilometre uzaklıkta kurulmuş. 40 dönümlük araziye kurulan müze 7 bin m2’lik kapalı alana sahip. Sergi salonları, 250 kişilik konferans salonu, 10 bin kitaplı kütüphane, atölyeler ve bir de konuk evi var.
1980’lerden beri sanatçının aklındaki bu proje 2000 yılında yeniden canlanıyor ve 2001 yılında ilk kazmanın vurulmasıyla başlıyor. Bu 8-10 milyonluk müze projesi sponsorluklar ve çeşitli yardımlarla 3.5-4 milyon lira harcanarak devletten hiç yardım alınmadan tamamlamış . Birçok zorluklara rağmen müze 10 senelik bir yapım sürecinin ardından Temmuz 2010 yılında açılmış.
Hüsamettin Koçan’ın doğduğu köyün ismi Baksı , Kazak ve Kırgızlardan gelen öz Türkçe bir kelime ve anlamı ise iyileştirici , şaman, tabip . Müzenin ismi kadar mimarisi de bir hayli ilginç. Sanatçı müzenin mimarisinde yörenin geleneği olan toprak damlı baca tarzından esinlenmişler. Bu bacalar binanın üstten de ışık almasını sağlarlar.
Müzede sanat ve zanaat arasındaki ayrımı kaldıran çünkü yaratıcılıkta hiyerarşi olmadığına inanan Hüsamettin Koçan burada köylülerle beraber üretiyor ve yaratıyor. Köylüler orada el sanatları ve meslek edindirme kursu alıyor, kilim dokuyor, müzede nöbet tutuyor, gelenlerle ilgileniyorlar. Müzeye en çok kadınlar, çocuklar , sanatçılar ve gurbetçiler ilgi gösteriyorlar.
Müzede neler mi göreceksiniz? Avangart videolar,ünlü sanatçıların enstalasyonları , pişmiş topraktan yapılmış çömlekler, post modern resimler, bronz çanlar ve daha fazlası.
Kar amacı gütmeyen müze ve vakfı gelirlerini yerel halkın yöreye özgü ehram kumaşından yaptığı kıyafetler, dokuduğu kilimler, yayınladıkları kitaplar ve konuk evinden sağlıyor. Aynı zamanda müzenin konu evi ve yaptıkları atölye çalışmaları ile kültür bölgedeki kültür turizmini canlandırmayı hedefliyorlar.
Başlangıcından bu yana proje hakkında ilginç söylentiler de olmuş tabii ki . Altın buldu altın arıyor diyenler, İsrail’in parasıyla Rusya’yı gözetlemek için kule kuruyor diyenler, tapınak yapıyor diyenler,uzay üssü yapıyor diyenler olmuş. Gerçekten halkımızın çok geniş bir hayal dünyası var.
Küçük bir çocukken abisiyle kar yağdığında herkes ortalıktan çekildiğinde dışarı çıkıp gurbetçi babalarının gelişini bekleyen Hüsamettin Koçan işte daha o zamanlardan beri gurbetçiliği engellemek istemiş ve yıllar sonra da köyüne bu müzeyi kurarak insanları için bir şeyler yapmıştır. Ne mutlu hayalleri peşinden koşanlara…
Çok güzel, ümit verici ve motive edici