Sokakta sahipsiz ayakkabılar görseniz ne düşünürsünüz? Soğuk bir kış gününde bir insan ayakkabılarını neden bırakır, nereye gider? Budapeşte şehrinin önemli anıtlarından biri olan Tuna Kıyısındaki Ayakkabılar’ı– Shoes on the Danube ilk gördüğümde ben de bu soruları hiç sormamıştım.
Budapeşte Tuna nehrinin kıyısındaki güzel Avrupa şehirlerinden biri. Şehrin önemli binalarından birisi de Lajos Kossuth meydanındaki Parlemento binası. Parlemento binasının hemen çaprazında, nehir kıyısında demirden yapılmış hepsi birbirinden farklı 60 adet ayakkabı durur. İşte burası Tuna Kıyısındaki Ayakkabılar anıtı.
Tuna Kıyısındaki Ayakkabılar’ın Hikayesi
2. Dünya Savaşı sırasında Macaristan’da ulusal sosyalist Arrow Cross Partisi (Oklu Haç Partisi) kurulur. 15 Ekim 1944 ile 28 Mart 1945 tarihleri arasında kısa bir süre ülkeyi yöneten bu parti Alman Nazi partisi sempatizanıdır ve Antisemitizmi savunur. Ve bu süre içerisinde Nazilerle işbirliği yaparak çoğu Yahudi olan binlerce sivili evlerinden alıp çalışma kamplarına gönderir ve sokaklarda öldürür. Tahminlere göre parti 10.000 kişiyi öldürmüş, 80.000 kişiyi de toplama kamplarına göndermiş.
Partinin polis güçleri 1944 yılı sonu 1945 yılı başında binlerce insanı nehir kenarında kurşuna dizerek infaz eder. Peki neden ayakkabılarını çıkartırmışlar diye soruyor olabilirsiniz. Malum savaş zamanı yokluk var. Polisler bu ayakkabıları karaborsada satıyorlar. Bazen ayakkabı bağcıklarıyla 2-3 kişiyi ellerinden bağlayıp sadece bir kişiyi vurarak infaz ediyorlarmış. O dönemde Tuna nehrine Yahudi mezarlığı da denilirmiş.
Yaşanan bu trajedik olaylarda hayatını kaybeden binlerce masum insanın anısına Macaristan doğumlu Türk asıllı sanatçı Can Togay bu anıtı tasarlıyor ve heykeltıraş Gyula Pauer hayata geçiriyor. Nehrin batı yakasında 300 metre boyunca yerleştirilen 60 adet ayakkabıdan oluşan bu anıt 16 Nisan 2005 yılında açılmış. Ayakkabıların her biri gerçek boyutlara sadık kalınarak demir kalıplara dökülerek yapılmış. Ayakkabıların etrafında ziyaretçilerin bıraktığı mum, çiçek, oyuncak ve şekerleri görebilirsiniz. Ayakkabılara dikkatlice bakınca insan bu ayakkabıların kimlere ait olduğu hayal etmeden edemiyor.
Nasıl Ulaşılır?
Bu anıtı bulmak çok kolay. Parlemento binasından nehir kıyısına doğru birkaç yüz metre yürüyerek anıta ulaşabilirsiniz. Toplu taşıma araçlarıyla gelmek isteyenler ise aşağıdaki alternatifleri kullanabilir.
Metro: M2- kırmızı metro hattı,Kossuth Lajos istasyonu
Otobüs: 15 nolu otobüs
Troleybüs: 70 ve 78 nolu troleybüsler
Tramva: 2 nolu tramvay